XVII Niedziela Zwykła rok A

Mt 13,44-52

1. Kontekst

Niemal cały rozdział trzynasty Mt (ww. 1-53) to „Mowa w przypowieściach” – centralna wśród pięciu wielkich mów Jezusa, zawartych w pierwszej Ewangelii. Mowa ta składa się z pięciu przypowieści o tajemnicy królestwa niebios. Na początku pojawia się przypowieść o siewcy (1-9). Za nią postępują kolejne, które charakteryzują królestwo niebieskie: rozeznanie (o chwaście, 24-30), ukryty wzrost królestwa (o ziarnku gorczycy i zaczynie, 31-33), odnalezienie królestwa (o skarbie i perle, 44-46) i znów rozeznanie (o sieci, 47-50). Jezus kieruje przypowieści do tłumów. Pojawiają się też wyjaśnienia, dlaczego w taki sposób poznają królestwo. Jezus wskazuje na zatwardziałość części słuchaczy, a z drugiej strony wyjaśnia uczniom na osobności znaczenie przypowieści. Dlaczego Jezus nie mówi wprost o królestwie? Słuchacze Jezusa nie byli na to gotowi. Dlatego używa obrazów, ilustracji, które ukazują tajemnicę królestwa i jego cechy. W 13,34-35 następuje podsumowanie przypowieści skierowanych do tłumów. Kolejne obrazy Jezus kieruje już tylko do uczniów.

Nasz tekst dzieli się na trzy części:

• Przypowieść o skarbie i perle (44-46)
• Przypowieść o sieci (47-50)
• Podsumowanie (51-52)

2. Lectio

Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu ukrytego w roli. Znalazł go pewien człowiek i ukrył ponownie. Uradowany poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił tę rolę. Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do kupca, poszukującego pięknych pereł. Gdy znalazł jedną drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją.

Pierwsza przypowieść dotyczy skarbu. To do niego podobne jest królestwo niebieskie. Skarb ukryty i znaleziony to mogło być gliniane naczynie wypełnione monetami czy kosztownościami, które zostały ukryte i zabezpieczone. Zakopywano skarby, aby w niespokojnych czasach ocalić i zachować. Znalazcą skarbu jest prawdopodobnie najemny robotnik, który ponownie ukrywa skarb w polu, aby nie stał się własnością kogoś innego. Według prawa rzymskiego (podobna praktykę prawdopodobnie stosowano w prawie żydowskim) ten, kto zakupił pole, dziedziczy także skarb, o ile poprzedni właściciel pola o nim nie wiedział (w wyniku różnych zdarzeń ukryty skarb mógł zostać zapomniany). Z punktu widzenia prawa rabinistycznego najemnik nie mógł zabrać czegoś, co znalazł na polu właściciela. Kiedy nabywa pole, skarb staje się jego własnością. Podobnie może być ze skarbami duchowymi. Są obecne w naszym życiu, miejscu działania, ale bardzo często są ukryte. Potrzeba postarać się, aby je zdobyć, przyjąć. Człowiek z przypowieści czyni to z radością. Chce uczynić wszystko, aby zdobyć skarb.

Druga przypowieść dotyczy kupca. Na Bliskim Wschodzie perły były synonimem czegoś najbardziej kosztownego. Także w języku religijnym perła wyobrażała coś najcenniejszego. W przypowieści jeden z takich kupców pereł nieoczekiwanie natknął się na szczególnie cenną. Aby ją zdobyć, pozbył się wszystkiego, co posiadał. Królestwo niebieskie jest czymś nieznacznym, a jednak bezcennym jak perła. Odnalezione, wzywa do bezwarunkowego opowiedzenia się, dokonania wyboru i stania się uczniem. Kupiec pereł jest jeszcze bardziej zdeterminowany, niż pracujący na polu najemnik. Zachwyt wobec perły pozwolił mu „stracić” dla niej wszystko.

Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do sieci, zarzuconej w morze i zagarniającej ryby wszelkiego rodzaju. Gdy się napełniła, wyciągnęli ją na brzeg i usiadłszy, dobre zebrali w naczynia, a złe odrzucili. Tak będzie przy końcu świata: wyjdą aniołowie, wyłączą złych spośród sprawiedliwych i wrzucą w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.

Trzecia przypowieść posługuje się obrazem rybołówstwa i zawiera dwie sceny: łowienie wszelkiego rodzaju ryb i ich sortowanie. Morze, według ST i pism żydowskich, symbolizuje świat i narody świata. Ryby stanowiły w judaizmie metaforę członków wspólnoty. W czasie obecnym dokonuje się łowienie ryb, w przyszłości zostaną one posortowane. W obecnym czasie Jezus wzywa wszystkie narody do królestwa poprzez swoich uczniów. W tej sieci są obecne różne ryby, i złe i dobre, podobnie jak pszenica wzrasta w towarzystwie chwastu. Wszyscy są zaproszeni do królestwa w nadziei, iż łaska Pana przemieni i uświęci wszystkich. Nie wyklucza to jednak zatknięcia się ze słabością i grzechem nawet wśród tych, którzy zostają zagarnięci przez „sieci” królestwa.

W judaizmie nieczyste były ryby pozbawione łusek (zob. Kpł 11,10nn). Te i niezdatne do jedzenia wyrzucano. Sortowanie ryb, o którym mówi Jezus, nastąpi na końcu świata. Ci, którzy będąc w Kościele pozostali połowiczni, zostaną z niego wykluczeni (por. Mt 7,21-26). „Piec ognisty” jest obrazem stanu wiecznego oddzielenia od Boga tych, którzy zostali potępieni w czasie Sądu Ostatecznego. Słuchali Słowa Życia, ale ostatecznie żyli po swojemu. „Płacz i zgrzytanie zębami” jest obrazem cierpienia i wyrzutów wynikających z faktu wiecznego odrzucenia i odcięcia się od Chrystusa, którego już teraz nie odkrywa się i nie znajduje przez wiarę jako skarb i perłę, ale widzi się, że właśnie Tym jest, ale teraz nie można już nic zrobić, by Go zdobyć.

Zrozumieliście to wszystko?» Odpowiedzieli Mu: «Tak jest». A On rzekł do nich: «Dlatego każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare».

Aby przyjąć naukę Jezusa, trzeba ją zrozumieć. Dopiero wtedy możliwe jest naśladowanie Mistrza. Prawdziwy uczeń Jezusa ma swój skarb w niebie (Mt 6, 21; 19, 21). Z tego skarbu ojciec rodziny wydobywa rzeczy stare i nowe. Czym jest owo „stare i nowe”? „Stare” to obraz Pierwszego Przymierza, temat królestwa Bożego obecnego i oczekiwanego od samych początków Izraela. „Nowe” to wypełnienie, które się dokonało w przyjściu i nauczaniu Jezusa. Jezus nie usunął starego Prawa, ale je wypełnił, nadał mu nowe znaczenie. Uczeń Jezusa ma łączyć historię z teraźniejszością. Odkrywać działanie Boga w historii biblijnej i dzisiaj. Królestwo Boga wzrasta powoli, ale jest obecne, trzeba go szukać i zdobywać jak skarb i drogocenną perłę.

3. Meditatio

• Przypowieści te wskazują na sposób działania, jaki trzeba podjąć w obliczu szansy zdobycia królestwa niebieskiego. Nie jest ono samo z siebie zakryte, ale jest rzeczywistością jawną i obecną poprzez osobę Jezusa Chrystusa. Jednak potrzeba, aby każdy indywidualnie odkrył wartość daru Pana. Następnie konieczne jest zaangażowanie serca, życia i sił, aby otworzyć się na ten dar, który przewyższa wszystkie inne.
• Królestwo wymaga osobistej odpowiedzi, gdyż możemy być jak „ryby”, które przypadkiem znalazły się w sieci. Nadejdzie jednak czas weryfikacji naszej przynależności do królestwa.
• Czy odkrywam obdarowanie, którym jest sam Jezus? Co czynię, aby przyjąć dar królestwa niebieskiego, dar wiary i zbawienia?

4. Oratio/Contemplatio: Prz 3,13-26

Szczęśliwy, kto mądrość osiągnął, mąż, który nabył rozwagi:
bo lepiej ją posiąść niż srebro, ją raczej nabyć niż złoto,
zdobycie jej lepsze od pereł, nie równe jej żadne klejnoty.
W prawicy swej trzyma ona dni długie, w lewicy – bogactwo, pomyślność;
jej drogi drogami miłymi, ku szczęściu wiodą wszystkie jej ścieżki.
Dla tego, co strzeże jej, drzewem jest życia, a kto się jej trzyma – szczęśliwy.
Pan umocnił ziemię mądrością, niebiosa utwierdził rozumem.
Przez Jego wiedzę wytrysły odmęty, a rosę spuszczają obłoki.
Przezorności, rozwagi, strzeż, mój synu, niech one ci z oczu nie schodzą,
a życiem twej duszy się staną, wdzięczną ozdobą dla szyi.
I drogą swą pójdziesz bezpiecznie, bo noga się twoja nie potknie;
gdy spoczniesz, nie zaznasz trwogi, zaśniesz, a sen twój będzie przyjemny.
Nagły strach cię nie przerazi ni klęska, gdy dotknie przewrotnych;
bo z tobą jest Pan, przed sidłem twą nogę ochroni.