V Niedziela Wielkiego Postu roku C

J 8,1-11

1. Kontekst

Perykopa J 8,1-11 przypomina styl Ewangelii Łukasza, szczególnie spotkanie Jezusa z grzeszną kobietą na uczcie u Szymona (Łk 7,36-50) oraz przypowieści o miłosierdziu Ojca (Łk 15,4-32). W Ewangelii Janowej fragment ten odnosi się do pobytu Jezusa w Jerozolimie podczas święta namiotów (J 7,10nn). Jezus objawia się jako woda żywa (J 7,37-39) oraz prowadzi dyskusje z faryzeuszami (J 7,40nn). Pojawiają się różne, kontrowersyjne opinie o Jezusie.

2. Lectio

Jezus natomiast udał się na Górę Oliwną, ale o brzasku zjawił się znów w świątyni. Cały lud schodził się do Niego, a On usiadłszy nauczał ich.

Jezus odłącza się od dyskutującego tłumu i udaje się na Górę Oliwną. Nocna modlitwa? Ewangelista Łukasz często mówi o samotnej modlitwie Jezusa na górze (4,42; 6,12; 9,18; 11,1; 21,37-38; 22,39-46). Góra Oliwna i jej otoczenie wskazuje na rzeczywistość sądu: Bóg zgromadzi wszystkie ludy do Doliny Jozafata, gdzie dokonają się eschatologiczne żniwa (Jl 4,12nn). Rankiem Jezus znów naucza w świątyni. Pozostaje niewiadoma treść Jego nauki. Lud się gromadzi, a Jezus siedząc, w postawie nauczającego, przekazuje im Boże treści.

Wówczas uczeni w Piśmie i faryzeusze przyprowadzili do Niego kobietę którą pochwycono na cudzołóstwie, a postawiwszy ją pośrodku, powiedzieli do Niego: «Nauczycielu, tę kobietę dopiero pochwycono na cudzołóstwie. W Prawie Mojżesz nakazał nam takie kamienować. A Ty co mówisz?» Mówili to wystawiając Go na próbę, aby mieli o co Go oskarżyć. Lecz Jezus nachyliwszy się pisał palcem po ziemi.

Pojawiają się uczeni i faryzeusze, eksperci od Prawa, wraz z kobietą przyłapaną na cudzołóstwie. Kiedy zachodziło cudzołóstwo według Prawa? Kiedy kobieta zamężna lub zaręczona współżyła z innym mężczyzną, albo mężczyzna z kobietą zamężną (Wj 20,14; Pwt 5,18). Jednak nie pojmowano tego identycznie wobec kobiety i mężczyzny. Kobieta zamężna popełniała cudzołóstwo z każdym mężczyzną, który nie był jej mężem. Mężczyzna zaś, tylko z kobietą zamężną. W innych przypadkach traktowano to jak rozpustę. Za cudzołóstwo groziła kara śmierci i wobec kobiety i mężczyzny (Kpł 20,10; Pwt 22,22) przez ukamienowanie. W czasach Jezusa, pod okupacją rzymską, musiałby to być lincz.

Oskarżyciele wiedzą, co mówi Prawo i chcą postawić Jezusa w niezręcznej sytuacji. Albo sprzeciwi się Prawu, które Bóg dał Izraelowi przez Mojżesza, albo sprzeciwi się własnej miłosiernej tożsamości, z którą ludzie Go identyfikują. Konflikt między sprawiedliwością i łagodnością. Prowokacja podobna do zapytania o płacenie podatku Cezarowi (por. Mk 12,13). Łączy się to z wcześniejszym kazusem Heroda Antypasa. Jeśli potępi kobietę będzie prowokatorem wobec Heroda i Herodiady, jeśli nie, stanie w opozycji do postawy Jana Chrzciciela, który w tej sprawie oddał życie, wyrzucając królowi grzech cudzołóstwa. A przecież Jezus podkreślał nierozerwalność małżeństwa, nazywał cudzołóstwem poślubienie osoby rozwiedzionej (Mk 10,2-9). Nie ma tutaj jednak współwinnego mężczyzny. To wskazuje na postawę faryzeuszów, którzy traktowali łagodniej mężczyzn w podobnych sytuacjach i popierali ich prawo do rozwodu.

Oskarżyciele podkreślają autorytet Jezusa, ale stawiają Go w opozycji do Mojżesza, aby Go pogrążyć. A Jezus nic nie odpowiada, tylko pisze palcem po ziemi. Co to znaczy? Jest tu wiele interpretacji:

• Przeciwstawia się pisanie na kamiennych tablicach (Prawo ST), Jezusowe pisanie po miękkiej ziemi (Prawo miłości)
• Niektórzy widzą tu symbolikę tekstów prorockich, np. Jr 17,13: „Nadziejo Izraela, Panie! Wszyscy, którzy Cię opuszczają, będą zawstydzeni. Ci, którzy oddalają się od Ciebie, będą zapisani na ziemi, bo opuścili źródło żywej wody, Pana”. Jezus objawia się tu jako Sędzia Izraela, który oddalił się od Boga, poszedł za obcymi bogami, popełniając najgorsze cudzołóstwo. To oskarżyciele są winni tego, co zarzucają kobiecie…
• Może nie ma to większego znaczenia, Jezus chce uspokoić ich emocje. Wręcz uniża się. To odsyła do umycia nóg, a potem oddania życia. Jezus nie oskarża, nie neguje grzechu, ale bierze go na siebie…

A kiedy w dalszym ciągu Go pytali, podniósł się i rzekł do nich: «Kto z was jest bez grzechu, niech pierwszy rzuci na nią kamień». I powtórnie nachyliwszy się pisał na ziemi. Kiedy to usłyszeli, wszyscy jeden po drugim zaczęli odchodzić, poczynając od starszych, aż do ostatnich. Pozostał tylko Jezus i kobieta, stojąca na środku.

Gdy pytający nastają na Jezusa, podnosi się, jakby zwraca się do nich i odpowiada. Kamienowanie posiada charakter kolektywny, ale pierwszy rzuca kamień bezpośredni świadek zajścia, grzechu (Pwt 17,7). Jezus nie neguje Prawa, sprawiedliwości, ale w konkretnej sytuacji zwraca się najpierw do ich sumień. Kamień w akcie kamienowania jest symbolem prawdy o grzechu, który należy usunąć. Jezus wzywa, aby każdy z oskarżycieli sam stanął w prawdzie, zastosował to do siebie. I odniosło to skutek… Wszyscy zaczęli się rozchodzić. Począwszy od starszych, co przypomina przykład Zuzanny z Dn 13.

Jezus nie zmusza ich, nie naciska, ale pozostawia im wolną decyzję. Po czym dalej pisze po ziemi. On jest tu jednocześnie Sędzią, ale i tym, który przyszedł, aby zbawić, nie potępić (J 3,17).

Wówczas Jezus podniósłszy się rzekł do niej: «Kobieto, gdzież oni są? Nikt cię nie potępił?» A ona odrzekła: «Nikt, Panie!» Rzekł do niej Jezus: «I Ja ciebie nie potępiam. – Idź, a od tej chwili już nie grzesz!».

W końcu Jezus pozostaje sam z kobietą. Przynosi jej łaskę i prawdę, dar nowego życia. Nie znalazł się ani jeden „sprawiedliwy”, który mógłby ją potępić. A prawdziwie Sprawiedliwy jest przecież samym miłosierdziem. Jezus przychodzi, aby dać życie, zbawić (J 3,16). Jezus przywraca godność grzesznej kobiecie i zaprasza ją do rozpoczęcia nowego życia. Odrzuca niszczące potępienie, aby przynieść uzdrawiające przebaczenie. Uzdalnia do życia w miłości.

3. Meditatio

• Czy otwieram się na miłosierną miłość Jezusa? Co w moim życiu najbardziej potrzebuje Jego uleczenia?
• Jaka jest moja postawa wobec innych ludzi w sytuacji grzechu? Czy jest we mnie postawa osądu, czy miłosierdzia?

4. Oratio/Contemplatio: Ez 36,23-29

Chcę uświęcić wielkie imię moje, które zbezczeszczone jest pośród ludów, zbezczeszczone przez was pośród nich, i poznają ludy, że Ja jestem Pan – wyrocznia Pana Boga – gdy okażę się Świętym względem was przed ich oczami.

Zabiorę was spośród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju,

pokropię was czystą wodą, abyście się stali czystymi, i oczyszczę was od wszelkiej zmazy i od wszystkich waszych bożków.

I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała.

Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowali.

Wtedy będziecie mieszkać w kraju, który dałem waszym przodkom, i będziecie moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem.

Uwolnię was od wszelkiej nieczystości waszej i przywołam urodzaj zboża, i pomnożę je, i żadnej klęski głodu już na was nie ześlę.